Một việc rất quan trọng trong khởi nghiệp là lập kế hoạch kinh doanh (business plan). Kế
hoạch kinh doanh là bước thứ 2 rất quan trọng dành cho bất cứ ai muốn
khởi nghiệp. Hiện nay có rất nhiều cách viết kế hoạch kinh doanh và có
nhiều sách về vấn đề này. Tuy nhiên phần lớn các kế hoạch kinh doanh khá
rườm rà, không có trọng tâm, không đủ ý, không mang tính thuyết phục
cao. Do dài dòng, không thoát ý nên các nhà phản biện, các cố vấn nhiều
khi không đủ thời gian để đọc hết. Tôi thì chỉ thích những cách viết
ngắn gọn kiểu như “Kế hoạch kinh doanh trên một trang giấy” (The one page business plan).
Viết kế hoạch kinh doanh là một việc làm rất cần thiết. Nó giúp bạn
tránh được việc lãng phí thời gian và tiền bạc, rút ngắn thời gian,
tránh tối đa các rủi ro cũng như đưa ra lịch trình các hành động trong
công việc thường nhật sau khởi nghiệp. Tôi luôn tin rằng nếu bạn không
lập kế hoạch kinh doanh tức có bạn đã có kế hoạch cho việc thất bại.
Về kế hoạch kinh doanh tôi sẽ viết trong một bài khác chuyên biệt.
Trong khuôn khổ bài viết này tôi chỉ muốn nhấn mạnh đến việc người khởi
nghiệp phải làm rõ quy trình từ ý tưởng đến dự án và thành doanh nghiệp.
Ngay việc để có ý tưởng kinh doanh cũng cần phải biết cách và có phương
pháp tạo lập ý tưởng. Khâu chuẩn bị kiến thức và hiểu biết về kinh
doanh cũng rất quan trọng. Mỗi bạn khởi nghiệp cần trang bị cho mình
hành trang đầy đủ từ sách, báo, từ kinh nghiệm của những người đi
trước. Đặc biệt tôi muốn nhấn mạnh rằng các bạn nên nghiên cứu kỹ
các trường hợp thất bại. Có đến 80% doanh nghiệp phải đóng cửa trước khi
đón nhận sinh nhật lần thứ 3.
Nhiều bạn trẻ muốn và lập doanh nghiệp ngay. Cái đó cũng rất tốt vì
đã thể hiện sự đam mê, quyết tâm. Có một số bạn thành công vang dội
nhưng cũng có rất nhiều bạn thất bại thảm hại. Tôi luôn khuyên những ai
khởi nghiệp chuẩn bị kỹ trước khi bắt đầu. Thậm chí, nếu có thể hãy có giai đoạn tập sự kinh doanh. Có
thể chọn cách đi làm thuê để tích lũy tài chính, kiến thức, quan hệ,
kinh nghiệm trước khi bắt đầu nghiệp riêng của mình. Sau khi tập làm,
sau khi “học việc”, sau khi thu lượm được một số kinh nghiệm
nhất định, thậm chí trở thành chuyên gia thì cơ hội thành công và bền
vững của sự nghiệp của bạn tăng lên rất nhiều.
Trong khuôn khổ bài viết này tôi không có ý định bàn và khuyên về
việc lựa chọn hình thức pháp lý, về trách nhiệm của người đứng đầu doanh
nghiệp, về ước tính vốn khởi sự… Tôi chỉ muốn đưa ra một vài lời khuyên
từ chính kinh nghiệm và trải nghiệm của mình.
Tôi khuyên những ai khởi nghiệp hãy làm những gì mình thích,
hãy khởi nghiệp với sản phẩm và dịch vụ mà mình thật sự say mê. Nếu sự
nghiệp mình xây dựng mà đúng đam mê thì cơ hội thành công của bạn sẽ rất
cao và việc phát triển doanh nghiệp sẽ rất nhanh, rất bền vững. Khi
khởi nghiệp bạn và các đồng nghiệp sẽ rất vất vả và có thể phải làm việc
ngày đêm. Nếu không yêu công việc, sẽ trở thành thảm họa. Bạn phải thực
sự yêu thích công việc và doanh nghiệp của mình. Hãy hiểu và thấm nhuần
sâu sắc điều này. Nhiều doanh nghiệp đã “chết” vì người chủ
chỉ thích tiền, thích giàu nhưng không yêu sản phẩm và dịch vụ của mình,
không yêu thích công việc đang làm, không yêu nghề.
Tôi không khuyên các bạn khởi nghiệp một mình. Nên tìm người cùng lập nghiệp. Cần
có người hiểu bạn, chia sẻ với bạn, đồng cam cộng khổ với bạn, biết hy
sinh trong lúc khó khăn. Người cùng khởi nghiệp rất quan trọng. Nếu làm
một mình sẽ rất vất vả, hơn nữa nguy cơ thất bại cao hơn. Ít nhất, có
thêm người sẽ thêm trí tuệ, thêm sức, thêm lực và thêm thành tựu.
Khi chuẩn bị lập nghiệp nên tìm “thầy” cho mình. Các vị cố vấn này
rất qua trọng. Ít nhất lúc khó khăn cũng có người để hỏi, lúc bí cũng có
người mách nước. Người “thầy” có kinh nghiệm, những chuyên gia nhiệt
tình và biết cách sẽ giúp bạn rất nhiều, nhất là những lúc gặp khó khăn,
sự hỗ trợ của họ là vô giá. Bạn sẽ cảm nhận được ý nghĩa này ngay trong
năm đầu tiên của khởi nghiệp. Không phải ngẫu nhiên mà rất nhiều doanh
nghiệp luôn có quân sư, cố vấn, thậm chí phải trả chi phí khá cao.
Xây dựng các mối quan hệ là rất quan trọng. Các mối
quan hệ này sẽ giúp bạn có tự tin, có chỗ dựa và nhất là khách hàng.
Muốn kinh doanh tốt phải có nhiều khách hàng và khách hàng “ruột”. Hiện
nay rất nhiều các doanh nhân tham gia các hội thảo, diễn đàn, các chương
trinh giao lưu, gặp gỡ… Tại các buổi này họ không chỉ nhận được kiến
thức và kinh nghiệm quý báu mà còn tranh thủ cơ hội xây dựng mạng lưới
quan hệ. Nhiều người đặt mục tiêu thứ 2 – networking lên trên khi tham
gia hội thảo. Có cả những bạn sinh viên nhận thấy điều này và đã biết
xây dựng “kho dữ liệu” các mối quan hệ ngay từ những năm đầu giảng đường
đại học.
Dòng tiền rất đáng được quan tâm. Người khởi
nghiệp không chỉ chuẩn bị đủ vốn cho lập nghiệp mà cần xây dựng kế hoạch
dòng tiền. Cần bao nhiêu tiền? Huy động ở đâu? Khi nào? Làm sao sử dụng
nguồn vốn hiệu quả nhất? Cũng nên nói thêm rằng cần hết sức tiết kiệm
khi khởi nghiệp. Có thể mua thiết bị văn phòng, đồ dùng là hàng cũ. Bạn
sẽ tiết kiệm được khá nhiều chi phí. Cá nhân người viết bài này nhiều
lần tìm mua các vật dụng cho văn phòng từ những nơi chuyên kinh doanh đồ
cũ. Nhiều bàn ghế, tủ, bảng gần như còn mới nguyên nhưng giá chỉ phân
nửa: Một số doanh nghiệp đóng cửa bán thống bán tháo để giải thể. Cũng
không nên quên việc tính đến các nhà đầu tư tiềm năng và những nguồn có
thể vay được. Ở Việt Nam ta, khi bắt đầu khởi nghiệp, vay ngân hàng rất
khó nên bạn đừng nghĩ đến chuyện vay ngân hàng. Không tính kỹ dòng tiền
và các nguồn tài chính sẽ rất nguy hiểm – Nhiều doanh nghiệp chết chỉ vì
dòng tiền.
Làm việc chuyên nghiệp là rất quan trọng. Nhiều
bạn khi khởi nghiệp theo kiểu gia đình. Điều này rất ảnh hướng đến cách
điều hành, phân công công việc, kiểm soát và tổng kết. Công việc, vị trí
của từng cá nhân phải rõ ràng. Nhiều bạn khởi nghiệp bằng cách xây dựng
bộ máy khung, tuyển nhân sự cho bộ khung đó và phát triển nhân sự cho
phù hợp với khung. Có những bạn khác lại chọn người năng lực trước và bố
trí vào đâu tính sau. Họ không quan tâm đến bộ máy khung của doanh
nghiệp. Mỗi người có cách đi riêng. Cá nhân tôi thích cách thứ nhất.
Phải chuyên nghiệp ngay từ đầu. Tính chuyên nghiệp là rất quan trọng.
Những việc tưởng chừng nhỏ như chọn số điện thoại, phương án tạo hòm thư
email, cách bày trí văn phòng, in danh thiếp như thế nào, sắp xếp chỗ
ngồi ra sao, các quy định trong công ty từ ban đầu… rất quan trọng.
Cuối cùng, các doanh nhân tương lai cần suy nghĩ nghiêm túc và tạo ra tầm nhìn, sứ mệnh, slogan cho doanh nghiệp. Nếu
những điều này làm tốt ngay từ đầu sẽ giúp doanh nghiệp lớn nhanh, đi
xa. Muốn phát triển bền vững không thể không lưu ý đến văn hóa doanh
nghiệp. Chính vì vậy logo, cờ công ty, đồng phục… phải được nghĩ đến
càng sớm càng tốt.
Nhiều bạn khởi nghiệp đã tìm đọc những cuốn sách của
các tác giả là lãnh đạo các tập đoàn hàng đầu thế giới. Họ không sai.
Tuy nhiên tôi khuyên bạn cũng nên tìm hiểu và học từ các doanh nghiệp
vừa và nhỏ, từ những doanh nhân mới nổi, từ những người gần gũi với bạn.
Do khoảng cách giữa họ và bạn không quá xa nên bạn học được nhiều điều
bổ ích và thiết thực hơn.
Và cuối cùng, bạn đừng nghĩ rằng mình chỉ học kinh doanh từ các giáo sư, tiến sĩ, từ những người nổi tiếng.Hãy học kinh doanh từ bất cứ ai xung
quanh mình: mẹ mình, cha mình, anh chị em mình, bạn bè mình. Học từ bác
bán hủ tiếu đầu ngõ. Học từ anh xe ôm vất vả. Học từ chị bán rau, dưa
cà. Học từ mọi người xung quanh. “Học” từ họ cả cái xấu, cái dở
của họ. Để tránh. Riêng việc tránh được những thất bại, những điểm
không tốt của những người khác cũng giúp bạn khởi nghiệp rất nhiều.
Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Thái Hà Books
0 comments:
Post a Comment